Waarom rimpels fantastisch zijn
Onze huid vernieuwd zichzelf voortdurend. De buitenste laag gaat langzaamaan dood en schilfert af. Van binnenuit worden er weer nieuwe huidcellen aangemaakt om zo de dikte van de huid in stand te houden. Dit proces van vernieuwing van de huid gaat naarmate we ouder worden steeds minder efficiënt. Hierdoor verliest de huid op den duur haar elasticiteit en wordt ze dunner. Doordat je huid dunner en slapper wordt, gaat het hangen en kreukelen en tadaa, rimpels!
Zo’n 10 jaar geleden is mijn liefde voor oude gerimpelde koppen is ontstaan. Destijds was ik niet eens bezig met de rimpels zelf. Ik vond het beeld van zo’n ouwe kop gewoon fantastisch. Ik had om eerlijk te zijn geen idee waar ik echt mee bezig was. Koppen schilderen, leuk. Dat was wat ik wilde doen. Niet om ze te verkopen, nee daar ging het mij niet om. Het waren die oude kopen die mijn zo vreselijk fascineerden.
Jong en oud
Er zijn op dit moment twee dingen die ik het allerliefst schilder: oude gerimpelde bejaarde koppen en de naakte lichamen van beeldschone vrouwen. Een schril contrast. Je zult je afvragen wat de relatie is tussen die twee. Het antwoord is simpel. Het is schoonheid. Dat klinkt misschien vreemd, omdat het begrip schoonheid misschien niet meteen in je op komt als je denkt aan gerimpelde bejaarden koppen. De schoonheid van een prachtig naakt vrouwenlichaam daarentegen is iets wat ik waarschijnlijk niet hoef uit te leggen. Maar de schoonheid van een ouwe verrimpelde kop? Tjsa, dat is nog eens een goede vraag. Wat is het toch aan die ouwe koppen wat mijn zou aantrekt? Waarom vind ik dat toch zo geweldig, die rimpels, die ouderdom?
Mijn schoonheid
Schoonheid is een ongekend breed begrip en heel subjectief. Met name om die reden fascineert het mij zo. Het is altijd een onmisbaar element geweest in mijn werk. Mijn laatste serie schilderijen heb ik zelfs betitelt als mijn zoektocht naar schoonheid. Die schoonheid ging over het vrouwelijk lichaam. Ik was op zoek naar een beeld waarin het vrouwelijk naakt centraal stond, maar waaruit een ander soort schoonheid sprak dan enkel het geschilderde lichaam. Ik experimenteerde met beeldmanipulatie en materialen als roestverf, spuitbus en stift. Hierin zocht ik naar een nieuw soort schoonheid in het schilderij zelf. Een zoektocht die nog steeds gaande is.
Een ander soort schoonheid
Als ik het heb over rimpels en ouderdom, dan heb ik het over een ander soort schoonheid. Een schoonheid die zich uit in mijn liefde voor het vak schilderen. Rimpels zijn namelijk ideaal om te schilderen. Ze bieden een oceaan aan heerlijke details waarmee je kunt werken. Dit in tegenstelling tot de soepele subtiele overgangen in de lichamen en gezichten van jonge mensen. De huid van een oud persoon is een landschap op zichzelf. .Een oude kop hoeft niet mooi, want het is niet per se mooi. Althans, niet, mooi op een conventionele manier. De hoeken, de hangende huidplooien en vele schaduwen. Het biedt een scala aan extra uitvoeringsmogelijkheden. Het biedt ruimte om te experimenteren met verschillende technieken en materialen. Een oude kop leent zich daar uitstekend voor omdat die van zichzelf al robuust, gehoekt en geplooid is. En al die eigenschappen zijn voor mij stuk voor stuk esthetische waarden voor een mooi schilderij.
Schoonheid op doek
Schoonheid op een doek is heel iets anders dan de schoonheid om ons heen. Door iets te schilderen geeft de kunstenaar een nieuwe betekenis aan het desbetreffende onderwerp. Dit hoef je niet mooi te vinden. Net zo min als dat je de zonnepanelen op het dak van je buurman mooi hoeft te vinden. Een schilderij is gebonden aan de smaak van de kunstenaar en die smaak hoef jij niet te delen. Wat mij betreft bestaan er in de basis slechts 2 manieren van schilderen. De eerste manier van schilderen is dat je schildert vanuit de verbeelding, zonder voorbeeld. In mijn ogen is dit pure creatie, maar dit is niet wat ik doe. Ik werk op een andere manier, de tweede, namelijk schilderen aan de hand van een voorbeeld. Dit kan life of van een foto zijn. Bij zowel life als van een foto is er sprake van een vertaalslag. Deze vertaalslag noem ik de herontdekking van de werkelijkheid en het maakt een schilderij uniek. Hierin zit de persoonlijk stijl, vakkundigheid en subjectieve blik van de kunstenaar verweven. Het schilderij wat ontstaat op basis van het beeld wat daarvoor gebruikt wordt is ten alle tijden een interpretatie van de werkelijkheid. Waarom vertel ik dit? Omdat het belangrijk is bij mijn manier van werken. Ik werk met een voorbeeld. En dat voorbeeld is van groot belang. Helemaal als het gaat om portretten van oude mensen. Ik schilder ze namelijk niet klakkeloos na. Ik interpreteer ze. Oude koppen zijn zo rijk gevuld met detail dat ze deze interpretatie des te interessanter maken. Ze zijn het uitgangspunt van het schoonheidsideaal dat ik probeer te benaderen op doek. Rimpels helpen daar enorm bij.
Rimpels als de bouwstenen van het portret
Voor mij is een portret een bouwwerk. En hoe ouder het bouwwerk, hoe interessanter het is om te schilderen. Net als gezichten zijn bouwwerken er in alle soorten en maten. Een postmodernistisch bouwwerk bijvoorbeeld is vaak strak en heeft in mijn ogen weinig karakter. Een oude ruïne of een kathedraal van honderden jaren oud daarentegen, dat is gaaf. Dat heeft een geschiedenis. Dat is mooi om te zien en daarom, vind ik, mooi om te schilderen. Hetzelfde geldt voor een kop. Een oude kop is gewoon interessanter om te schilderen dan een jong glad gezicht. En een van de voornaamste aspecten die een oude kop zo interessant maakt zijn de rimpels. Een glad ongerimpeld vrouwengezicht is misschien makkelijker om te schilderen, maar het mist de ondersteunende lijnen die een bejaarde kop wel heeft. Rimpels geven vorm en structuur aan een gezicht. Ze zijn als de cementvoegen en de barsten in een oude bakstenen muur. Ze vormen een onderdeel van een groter geheel. Een bouwwerk met allerlei interessante vormen. Elke centimeter heeft een structuur en textuur die je kan schilderen. Dat is
Oude dingen en hun verhaal
Er zit een bepaalde schoonheid in veroudering. Dit geldt niet alleen voor de veroudering van mensen. Dingen die oud zijn vind ik ook prachtig. Ze hebben een bepaalde esthetische waarde. Neem nou zoiets als roestige voorwerpen. Ik weet niet waarom, maar ik vind dat dus fascinerend. De structuur, de vergankelijkheid. Iets wat oud en vergaan is verteld een verhaal. Een verhaal is een van de meest krachtige tools van de mens. We snakken naar verhalen. Sterker nog. Zonder verhalen bestaan wij niet. We zullen niet in staat zijn structuur te geven aan de chaos om ons heen. Ons leven is een groot verhaal. Zo is dat met voorwerpen en met mensen. Hoe ouder iets of iemand is, hoe interessanter het verhaal. En dat verhaal lees je af aan de rimpels op het gezicht.
Conclusie
Het lastige aan schrijven over iets waar je enthousiast over bent is dat het nooit helemaal de lading dekt. Je probeert woorden te geven aan iets wat ontstaat uit een gevoel. Mijn liefde voor het schilderen van rimpels en ouderdom komt voort uit een verlangen. Iets in mij trekt me er naartoe. Ik heb geprobeerd het los te laten, maar telkens kom ik weer terug op die rimpels. Er zijn veel redenen te noemen waar dit vandaan komt. Hierboven heb ik gepoogd er een aantal te noemen. Het is wellicht niet het meest coherente verhaal, maar dat is ook niet iets wat ik hiermee probeer te bereiken. Woorden kunnen nooit volledig expressie geven aan een gevoel, maar ze geven altijd meer inzicht dat helemaal geen woorden.